واریس اگزما چیست؟ علت خارش واریس پا

واریس اگزما، که به آن درماتیت واریسی یا درماتیت استاز نیز گفته می‌شود، یک وضعیت پوستی است که به‌طور معمول در افراد مبتلا به واریس پا رخ می‌دهد.

این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که جریان خون در رگ‌های سطحی پا ضعیف شده و باعث ایجاد فشار بالا در رگ‌ها می‌شود.

این فشار اضافی منجر به التهاب در پوست و اختلال در تغذیه پوست می‌شود و در نتیجه پوست پا به علائم مختلفی مانند قرمزی، خشکی، خارش، و در موارد شدیدتر، زخم‌های پوستی دچار می‌شود.

واریس اگزما به‌ویژه در مناطقی که رگ‌های واریسی وجود دارند، مانند مچ پا و ساق پا، شایع است.

علائم انواع واریس اگزما شامل التهاب و قرمزی پوست، خارش شدید، پوسته‌ریزی و خشکی است که می‌تواند منجر به ایجاد زخم‌های باز و عفونت در موارد پیشرفته شود.

این عارضه ناشی از اختلال در عملکرد سیستم وریدی (وریدهای سطحی پا) است که باعث اختلال در بازگشت خون به قلب می‌شود.

درنتیجه، مواد زائد و مایعات اضافی در بافت‌های اطراف تجمع می‌یابند و منجر به تورم و التهاب در پوست می‌شوند.

درمان واریس پا معمولاً ترکیبی از روش‌های دارویی و تغییرات سبک زندگی است که شامل استفاده از کرم‌های کورتیکواستروئید برای کاهش التهاب، داروهای وریدی برای بهبود جریان خون و اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از تشدید وضعیت واریس است.

در برخی موارد، درمان‌های جراحی مانند اسکلروتراپی یا لیزر درمانی برای اصلاح رگ‌های واریسی نیز پیشنهاد می‌شود.

استفاده از فشرده‌سازی درمانی نیز می‌تواند به کاهش علائم واریس  و علت های ایجاد واریس پا کمک کند، زیرا این تکنیک به بهبود بازگشت خون به قلب و کاهش ورم کمک می‌کند.

مراقبت از پوست، استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده و حفظ وزن مناسب می‌تواند به کنترل علائم و جلوگیری از پیشرفت واریس اگزما کمک کند.

علت خارش واریس پا

خارش در واریس پا معمولاً ناشی از اختلالات گردش خون در سیستم وریدی است.

در این وضعیت، فشار داخلی در رگ‌های سطحی پا (به‌ویژه در وریدهای بزرگ مانند وریدهای صافن) افزایش می‌یابد که منجر به ایستادگی خون در نواحی مختلف پا می‌شود.

این وضعیت به احتباس مایعات و تجمع مواد زائد در بافت‌های اطراف رگ‌ها منجر می‌شود و به التهاب در پوست اطراف رگ‌های واریسی می‌انجامد.

این التهاب و عدم تغذیه مناسب پوست به دلیل کاهش جریان خون باعث تحریک و خارش می‌شود.

در برخی موارد، درماتیت استاز (درماتیت واریسی) که یک نوع التهاب پوستی است، به‌عنوان نتیجه‌ای از فشار وریدی بالا و آسیب به دیوارۀ وریدها ایجاد می‌شود و در نتیجه، پوست دچار خشکی، قرمزی و خارش شدید می‌شود.

در مراحل پیشرفته واریس، پوست ممکن است دچار افیوژن مایع و آسیب به کلاژن و الاستین، دو پروتئین اصلی در ساختار پوست، گردد که این امر می‌تواند خارش و حساسیت پوست را تشدید کند.

چگونه واریس می‌تواند به اگزما منجر شود؟

واریس می‌تواند به اگزما منجر شود از طریق ایجاد اختلالات در گردش خون وریدی، که به‌ویژه در وریدهای سطحی پا مانند ورید صافن مشاهده می‌شود.

زمانی که جریان خون به درستی به قلب بازنمی‌گردد، خون در رگ‌ها جمع می‌شود و فشار وریدی افزایش می‌یابد که به ایستادگی خون منجر می‌شود.

این فشار اضافی در دیواره رگ‌ها باعث آسیب به انتهای رگ‌های خونی و نشت مایعات و مواد زائد به بافت‌های اطراف می‌شود.

این تجمع مایعات در بافت‌های پوست باعث التهاب و تحریک آن شده که در نهایت می‌تواند به درماتیت واریسی یا همان اگزما واریسی منجر شود.

اگزما واریسی، نوعی درماتیت استاز است که با علائمی مانند خشکی، قرمزی، خارش و حتی زخم‌های باز در نواحی مبتلا به واریس همراه است.

هنگامی که خون در رگ‌ها جمع می‌شود و به درستی به جریان نمی‌افتد، تغذیه مناسب پوست مختل می‌شود و بافت‌های پوستی دچار کمبود اکسیژن و مواد مغذی می‌گردند.

این وضعیت موجب ضعیف شدن و آسیب به نوارهای کلاژن و الاستین در پوست می‌شود که باعث حساسیت و تحریک پذیری بالای پوست شده و در نهایت به بروز اگزما و خارش شدید می‌انجامد.

علائم واریس اگزما

اگزما واریسی یا درماتیت واریسی معمولاً با مجموعه‌ای از علائم پوستی همراه است که ناشی از اختلال در گردش خون وریدی و افزایش فشار وریدی در نواحی مبتلا به واریس است.

برخی از علائم اصلی این وضعیت عبارتند از:

قرمزی و التهاب پوست:

یکی از اولین علائم اگزما واریسی، التهاب و قرمزی پوست در نواحی اطراف رگ‌های واریسی است.

این التهاب به دلیل ایستادگی خون و تجمع مایعات در بافت‌ها ایجاد می‌شود.

خشکی و پوسته‌ریزی پوست:

پوست مبتلا به اگزما واریسی معمولاً خشک و زبر می‌شود، که به دلیل کاهش گردش خون و تغذیه ناکافی پوست به‌وجود می‌آید.

این خشکی می‌تواند به پوسته‌ریزی و خارش منجر شود.

خارش شدید:

به‌دلیل التهاب و تحریک پوست، خارش یکی از علائم بارز اگزما واریسی است.

این خارش می‌تواند آزاردهنده و مقاوم به درمان باشد.

زخم‌های باز و عفونت:

در مراحل پیشرفته، التهاب و آسیب به پوست می‌تواند منجر به ایجاد زخم های واریسی شود.

این زخم‌ها معمولاً در مچ پا و نواحی پایین‌تر از ساق پا ایجاد می‌شوند و در صورت عدم درمان مناسب، می‌توانند به عفونت‌های باکتریایی دچار شوند.

تورم:

تورم اندام تحتانی به علت تجمع مایعات و فشار در بافت‌ها، یکی دیگر از علائم شایع در اگزما واریسی است که می‌تواند همراه با درد و احساس سنگینی در پاها باشد.

تغییر رنگ پوست:

در برخی از افراد، پوست در نواحی مبتلا به واریس به دلیل تغییرات در گردش خون ممکن است تیره‌تر شده و به رنگ قهوه‌ای یا مایل به سیاه درآید که به آن هیپرپیگمانتاسیون گفته می‌شود.

این علائم ناشی از اختلال در عملکرد سیستم وریدی و بازگشت خون وریدی هستند که باعث ایجاد فشار و تجمع مایعات در بافت‌های اطراف رگ‌ها می‌شوند.

درمان‌های مناسب می‌توانند از پیشرفت این علائم جلوگیری کرده و کیفیت زندگی افراد مبتلا به اگزما واریسی را بهبود بخشند.

انواع روش‌های درمانی اگزما واریسی

درمان اگزما واریسی (درماتیت واریسی) معمولاً ترکیبی از روش‌های دارویی و غیر دارویی است که هدف اصلی آن کاهش التهاب، بهبود گردش خون و پیشگیری از آسیب‌های پوستی بیشتر است.

در ادامه برخی از روش‌های درمانی رایج برای این وضعیت آورده شده است:

فشرده‌سازی درمانی (Compression therapy):

استفاده از جوراب‌ واریس یکی از درمان‌های اصلی برای کاهش فشار وریدی در نواحی مبتلا به واریس است.

این جوراب‌ها به افزایش بازگشت خون وریدی و کاهش ایستادگی خون کمک کرده و تورم و التهاب را کاهش می‌دهند.

این روش به ویژه در افراد مبتلا به واریس مزمن مؤثر است و از تشدید علائم اگزما واریسی جلوگیری می‌کند.

کورتیکواستروئیدهای موضعی (Topical corticosteroids):

برای کاهش التهاب و کنترل علائم درماتیت استاز، پزشکان ممکن است از کرم‌های کورتیکواستروئیدی استفاده کنند.

این داروها با خاصیت ضد التهابی خود به کاهش التهاب پوستی و خارش کمک می‌کنند.

معمولاً از کورتیکواستروئیدهای ضعیف‌تر برای نواحی حساس مانند مچ پا استفاده می‌شود، اما در موارد شدیدتر، ممکن است از داروهای قوی‌تر استفاده شود.

آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا سیستمیک (Topical or systemic antibiotics):

در صورت بروز زخم‌های استازی یا عفونت‌های باکتریایی در نواحی مبتلا به اگزما واریسی، پزشکان ممکن است از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی مانند مپویکسلین یا در موارد شدیدتر، از آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک برای درمان عفونت استفاده کنند.

مرطوب‌کننده‌ها (Emollients):

استفاده از کرم‌ها و لوسیون‌های مرطوب‌کننده برای جلوگیری از خشکی و تحریک پوست بسیار مهم است.

مرطوب‌کننده‌ها به بازسازی لایه هیدرولیپیدی پوست کمک کرده و از تشدید خشکی، ترک‌خوردگی و خارش جلوگیری می‌کنند.

این نوع مرطوب کننده ها هیچ مواد شیمیایی در خود ندارند.

اسکلروتراپی (Sclerotherapy):

برای افرادی که از رگ های عنکبوتی و واریسی رنج می‌برند و درمان‌های غیرجراحی تأثیر کافی نداشته است، ممکن است درمان واریس با اسکلروتراپی توصیه شود.

در این روش، محلول شیمیایی به داخل رگ‌های آسیب‌دیده تزریق می‌شود تا دیواره رگ‌ها آسیب دیده و باعث بسته شدن رگ‌های غیرعملی و کاهش فشار وریدی شود.

لیزر درمانی (Laser therapy):

درمان واریس با لیزر برای اصلاح رگ‌های واریسی سطحی و کاهش علائم التهاب واریس استفاده می‌شود.

لیزر با تابش نور خاص به داخل رگ‌های واریسی باعث گرم شدن و بسته شدن رگ‌ها می‌شود.

این روش غیرتهاجمی است و می‌تواند به بهبود گردش خون و کاهش علائم اگزما واریسی کمک کند.

داروهای وریدی (Venous drugs):

در برخی از موارد، پزشک و یا کلینیک واریس ممکن است داروهای آنتی‌فلبیتیک یا آنتی‌اکسیدانی تجویز کند تا به بهبود عملکرد سیستم وریدی و تقویت دیواره رگ‌ها کمک کند.

این داروها می‌توانند باعث بهبود خونرسانی و کاهش علائم واریس و اگزما واریسی شوند.

پیلینگ شیمیایی (Chemical peeling):

در برخی موارد که اگزما واریسی باعث تغییرات شدید در پوست و تشکیل سلول‌های مرده می‌شود، از پیلینگ شیمیایی استفاده می‌شود.

این روش کمک می‌کند تا پوست آسیب‌دیده لایه‌برداری شده و به روند ترمیم پوست سرعت بخشد.

این درمان‌ها با هدف کاهش فشار وریدی، درمان التهاب و بهبود وضعیت پوستی، علائم اگزما واریسی را مدیریت کرده و از پیشرفت این وضعیت جلوگیری می‌کنند.

انتخاب درمان مناسب بسته به شدت و وضعیت فردی بیمار و مشورت با پزشک متخصص صورت می‌گیرد.

رژیم غذایی مناسب برای کاهش خارش واریس پا

درمان واریس با تغذیه مناسب می‌تواند نقش مهمی در کاهش علائم خارش واریس پا و بهبود وضعیت کلی رگ‌های وریدی ایفا کند.

اولین قدم در این راستا، مصرف مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها است که می‌توانند به کاهش التهاب و آسیب‌های اکسیداتیو در رگ‌ها کمک کنند.

مواد غذایی مانند ویتامین C و ویتامین E به تقویت دیواره‌های وریدی و پیشگیری از آسیب به کلاژن و الاستین که پروتئین‌های ساختاری رگ‌ها هستند، کمک می‌کنند.

میوه‌ها و سبزیجاتی مانند مرکبات، فلفل دلمه‌ای، و سبزیجات برگ‌دار تیره، حاوی مقادیر بالای ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که از بروز التهاب و خارش در پوست جلوگیری می‌کنند.

علاوه بر این، چربی‌های سالم مانند اسیدهای چرب امگا 3 که در ماهی‌های چرب (مانند سالمون و ساردین) و مغزها یافت می‌شوند، خاصیت ضد التهابی دارند و می‌توانند به کاهش التهاب در رگ‌ها و جلوگیری از تورم و خارش کمک کنند.

اسیدهای چرب امگا 3 می‌توانند به بهبود جریان خون وریدی کمک کرده و از بروز ایستادگی خون در رگ‌ها جلوگیری کنند.

مصرف فیبر به کاهش فشار داخلی در رگ‌ها کمک می‌کند. فیبر موجود در غلات سبوس‌دار، حبوبات و سبزیجات، می‌تواند به کاهش یبوست که خود عامل تشدید کننده واریس است، کمک کند.

رژیم غذایی حاوی پتاسیم بالا نیز می‌تواند به کنترل تورم و کاهش ورم ناشی از واریس کمک کند.

پتاسیم به تنظیم تعادل الکترولیت‌ها و کاهش احتباس مایعات در بدن کمک کرده و از افیوژن مایعات در بافت‌ها جلوگیری می‌کند.

منابع غنی از پتاسیم شامل موز، سیب‌زمینی شیرین، و اسفناج هستند.

علاوه بر این، مصرف کم نمک می‌تواند به جلوگیری از احتباس آب و کاهش فشار وریدی کمک کند.

در نتیجه، رژیم غذایی متعادل شامل آنتی‌اکسیدان‌ها، چربی‌های سالم، فیبر و پتاسیم می‌تواند به کاهش خارش واریس پا کمک کرده و علائم آن را تسکین دهد.

آیا واریس اگزما قابل پیشگیری است؟

اگزما واریسی به طور کامل قابل پیشگیری نیست، اما با اتخاذ برخی اقدامات پیشگیرانه می‌توان خطر بروز و شدت آن را کاهش داد.

یکی از مهم‌ترین اقدامات برای پیشگیری از اگزما واریسی، مدیریت و درمان واریس است. استفاده از جوراب‌های فشاری می‌تواند به کاهش فشار وریدی و بازگشت خون وریدی کمک کند و از ایستادگی خون که عامل اصلی ایجاد التهاب و اگزما است، جلوگیری کند.

حفظ وزن مناسب و انجام ورزش‌های منظم مانند پیاده‌روی برای بهبود گردش خون و کاهش تورم در پاها می‌تواند به کاهش خطر بروز واریس و در نتیجه اگزما کمک کند.

علاوه بر این، مراقبت از پوست و جلوگیری از خشکی آن در نواحی مبتلا به واریس نیز اهمیت دارد.

استفاده منظم از مرطوب‌کننده‌ها و کرم‌های ضد التهابی می‌تواند از آسیب به لایه‌های محافظ پوست جلوگیری کند.

پرهیز از ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت به منظور جلوگیری از تجمع خون در رگ‌ها، به کاهش فشار وریدی و پیشگیری از تورم و التهاب کمک می‌کند.

رعایت این نکات به ویژه در افرادی که مستعد واریس هستند، می‌تواند از بروز علائم اگزما واریسی و وخامت آن جلوگیری کند.